rejestracja wizyt: 666 352 263 kontakt@niemusibolec.com

Ból w endometriozie

jak sobie z nim radzić?

Endometrioza to schorzenie ginekologiczne najczęściej rozpoznawane u kobiet w wieku rozrodczym – dotyka aż 6-10% z nich. Polega na obecności nabłonka endometrialnego (czyli komórek wyściełających fizjologicznie jamę macicy) poza macicą – w jajnikach, otrzewnej… ale nie tylko. Nabłonek ten razem z zawartymi w nim gruczołami podlega cyklicznym, zależnym od cyklu miesiączkowego zmianom, włącznie ze wzrostem i złuszczaniem w trakcie miesiączki. Endometrioza jest przyczyną przewlekłego bólu – czy można jakoś z nim walczyć?

 Co w takim razie boli w endometriozie?

Mogłoby się wydawać, że po prostu podbrzusze – szczególnie w związku ze zbliżającą się miesiączką. Sprawa jednak nie jest taka prosta, gdyż różnorodna lokalizacja tkanki endometrialnej generuje różne objawy. Może w takim razie występować przewlekły ból w podbrzuszu, ale i obrębie całej jamy brzusznej, bóle pęcherza moczowego połączone lub nie z bolesnym oddawaniem moczu, bolesne oddawanie stolca, bolesne stosunki płciowe, bóle pleców i bóle głowy, często połączone z nudnościami, wymiotami czy przewlekłym zmęczeniem (i trudno się temu dziwić, przewlekłe zmęczenie jest często połączone z przewlekłym bólem – myślę, że nie dziwi Was to, bo jak odpoczywać, gdy coś ciągle boli…?).

Ból w endometriozie to sprawa skomplikowana – nie tylko ze względu na różnorodne lokalizacje bólu, ale również jego zróżnicowany patomechanizm: ma on komponentę zapalną i neuropatyczną. Zapalny aspekt bólu wynika ze wzrostu wytwarzania cytokin prozapalnych np. w zmienionej chorobowo otrzewnej. Taki przewlekły stan zapalny wywołuje podrażnienie nerwów obwodowych, z którego wynika przeczulica i aspekt neuropatyczny. Ponadto – zauważono, że ten stan (czyli przewlekły proces zapalny w organizmie) wpływa na ośrodkowy układ nerwowy – w badaniach naukowych rozpoznawano zmiany strukturalne w istocie szarej OUN u kobiet z endometriozą, które postępowały w miarę trwania choroby.

 

Skomplikowana sytuacja, i wie o tym doskonale każda zmagająca się z przewlekłym bólem związanym z endometriozą kobieta… jednak nie sytuacja bez wyjścia.

Jakie są możliwości jego leczenia?

Wybaczcie mi, ale pominę temat postępowania operacyjnego w endometriozie. To domena lekarzy ginekologów i absolutnie nie zamierzam wchodzić im w paradę – szczególnie, że nie ma jakiejś znacznej przewagi w skuteczności leczenia operacyjnego nad leczeniem farmakologicznym (oczywiście w kontekście leczenia bólu związanego z endometriozą)

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

 Są łatwo dostępne i dobrze tolerowane, jednak pomimo badań naukowych nad ich skutecznością w endometriozie naukowcy nie są w stanie dojść do konsensusu. To ciekawe, bo przecież NLPZ powodują ograniczenie produkcji prostaglandyn (czyli czynników prozapalnych) – “na chłopski rozum” powinny więc być skuteczne, skoro w bólu związanym z endometriozą występuje komponenta zapalna. Nie jest to jednak takie oczywiste i nie ma oficjalnych zaleceń co do stosowania lub nie stosowania leków z tej grupy u pacjentek z endometriozą.

Leki stosowane w bólu neuropatycznym

Mam tu na myśli gabapentynę, pregabalinę oraz trójcykliczne leki przeciwdepresyjne. Są to preparaty, które należy przyjmować regularnie, codziennie – czyli nie tylko w sytuacji, gdy pojawia się ból, ale też we wszystkie pozostałe dni. Działają między innymi stabilizując błonę komórkową neuronów, zwiększając dostępność noradrenaliny dla komórek nerwowych (a noradrenalina powoduje hamowanie bólu poprzez blokowanie zstępujących dróg przewodzenia impulsu bólowego) czy zmniejszając wychwyt zwrotny glutaminy (czyli jednego z neuroprzekaźników związanych z przewodzeniem bólu).

Stosowanie tych leków pozwala znacząco zredukować nasilenie bólu, a jeśli są przyjmowane pod kontrolą lekarza, to są bezpieczne i nie zaburzają codziennej aktywności ani nie otumaniają (chociaż trzeba pamiętać, że okres wprowadzania każdego z tych leków może być związany z większymi działaniami niepożądanymi, np. nadmierną sennością – organizm musi się do nich po prostu przyzwyczaić). W badaniach naukowych najlepiej tolerowana była gabapentyna.

Leki hormonalne

W tej grupie znajdują się doustne środki antykoncepcyjne, preparaty progesteronu oraz agoniści i antagoniści GnRH (hormonu uwalniającego gonadotropinę). Wszystkie z nich wykazują znaczną skuteczność w leczeniu bólu związanego z endometriozą, ale są one głównie domeną ginekologów. Efekt ich działania jest związany z ingerencją w cykl miesiączkowy na różnych poziomach jego regulacji hormonalnej, co może np. hamować zmiany hormonalne nie tylko w narządach płciowych, ale też w tkance endometrialnej obecnej w patologicznych lokalizacjach, o których pisałam wcześniej.

Terapie adjuwantowe

Same raczej nie spowodują wygaszenia bólu, ale mogą fajnie sprawdzać się jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego.

Jedną z nich jest akupunktura. Jeśli zabieg wykonywany jest przez rzeczywiście wykwalifikowanego, doświadczonego terapeutę, to badania naukowe potwierdzają jego wysoką skuteczność we wspomaganiu leczenia bólu. Minusem jest trudność zastosowania tej terapii we własnym domu, w momencie, gdy jest ona potrzebna.

W takiej sytuacji sprawdzają się elektrostymulatory mięśni i nerwów. To urządzenia, które są łatwo dostępne w internecie już za ok. 100-200zł, w zależności od możliwości danego stymulatora. Możemy go wykorzystać do wykonania we własnym domu zabiegu TENS, czyli przezskórnej elektrycznej stymulacji nerwów. To bezbolesna procedura, którą w sposób bezpieczny możecie przeprowadzić same lub z pomocą kogoś bliskiego. Przy terapii bólu związanego z endometriozą elektrody naklejamy na plecach na wysokości S2-S4, czyli po prostu na poziomie kości krzyżowej, po obu stronach kręgosłupa. Ta metoda, regularnie stosowana, znacząco poprawia jakość życia pacjentek z endometriozą.

W badaniach naukowych, do których dotarłam, nie udało się znaleźć uniwersalnych zasad postępowania dietetycznego, które powodowałyby istotne osłabienie dolegliwości związanych z endometriozą.

Postępowanie psychoterapeutyczne

Ma ono udowodnione, istotne działanie w poprawie jakości życia pacjentek z endometriozą – utrzymujące się nawet do 24 miesięcy od zakończenia psychoterapii. Jest skuteczne zwłaszcza w połączeniu z zastosowaniem metod stymulacji somatosensorycznej – czyli akupunktury lub/i TENS.

Proszę więc, nie czuj się urażona, jeśli Twój lekarz prowadzący zasugeruje Ci skorzystanie z pomocy psychoterapeuty lub uczestnictwo w sesjach mindfullness. Taka sugestia nie wynika z bagatelizowania Twoich dolegliwości, ale z chęci pomocy w sposób, który ma udowodnione, korzystne działanie w przypadku Twojego schorzenia.

Endometrioza to choroba złożona i tak samo ból w jej przebiegu jest złożony. Jeśli czujesz, że nie radzisz sobie z nim – zasięgnij porady Twojego lekarza ginekologa lub poproś o skierowanie do poradni leczenia bólu.